sRGB i reszta „spółki". Wyjaśniamy ważne kwestie o barwie w fotografii – Część I

Kolor w pigułce

Zdecydowana większość urządzeń, na których oglądasz cyfrowe grafiki oraz fotografie, powstaje w wyniku fuzji trzech podstawowych barw światła.

Są nimi odpowiednio wiązka czerwona (R), zielona (G) oraz niebieska (B). Ich połączenie tworzy najbardziej powszechny model barw RGB, który opiera się na addytywnej – a więc dodatniej – syntezie poszczególnych składowych widma światła widzialnego. 

Model ten odpowiada także sposobowi postrzegania barw przez ludzie oko – a dokładniej przez nasz mózg – który w procesie nakładania się poszczególnych długości fal świetlnych na siebie „czyta je" jako konkretne barwy.  

Synteza addytywna barw, źródło: Wikipedia

W odniesieniu do modelu RGB wyróżniono wraz z upływem czasu kilka odmiennych przestrzeni barwnych o zróżnicowanym „zasięgu kolorów" figurujących w obrębie promieniowania widzialnego – lub nawet poza nim! – których funkcja sprowadza się do ustalenia metody reprezentacji informacji o barwie materiału cyfrowego w momencie, gdy oglądamy go na świecącym się ekranie lub pod postacią wydruku na papierze. 

Szczegółowy wpis na temat ludzkiego modelu barw oraz „fizjologii koloru" przeczytasz tu:

➡ Przestrzeń barw i gamut – wstęp do reprodukcji barwy

Zróżnicowane przestrzenie barwne, które opiszemy dla Ciebie w tym artykule, są zależne od konkretnego urządzenia reprodukcyjnego. Natomiast to, w jakim stopniu dane urządzenie – monitor, projektor lub ekran telewizora – będzie w stanie oddać „dokładność" wskazanej barwy światła zależy także od jego indywidualnych cech.

W tym kontekście na szczególną uwagę zasługują:

• gamut urządzenia – stanowiący skonkretyzowany podzbiór barw występujących w ramach uściślonej przestrzeni barwnej
  
  
• głębia bitowa urządzenia – informująca o łącznej liczbie barw możliwych do odwzorowania
  
  
• oraz aspekty takie jak np. rodzaj matrycy ekranu czy też wpływ podświetlenia LCD

To zaledwie kilka przykładów, z powodu których nierzadko to, co widzisz na „biurowym" laptopie kompletnie odbiega od reprodukcji fotografii na monitorze graficznym. Dzieje się tak ponieważ przestrzenie barwne urządzeń zwykle nie są ze sobą zgodne, co w rezultacie skutkuje nieprawidłowościami w odwzorowywaniu barw. 

Wykres chromatyczności uwzględniający przestrzenie barw m.in. sRGB, Adobe RGB oraz ProPhoto RGB 

Oczywiście dochodzi tutaj również bardzo ważna kwestia kalibracji programowej i sprzętowej urządzenia, na którym wyświetlasz lub drukujesz swoje materiały oraz związana z nią tzw. standaryzacja barw.

Tym zagadnieniom poświęciliśmy jednak osobny wpis:

➡ Kalibracja monitora – dlaczego jest taka ważna?

Kolejnym bardzo ważnym elementem w kontekście zarządzania barwą jest prawidłowe przygotowanie materiału cyfrowego, tak aby maksymalnie zoptymalizować jego prawidłową reprodukcję – wyświetlenie lub druk – na różnych urządzeniach.

W tym procesie niezbędna jest więc wiedza o przestrzeni barwnej, do której dane urządzenie ma dostęp, a także obowiązkowe zakomunikowanie temu urządzeniu jak ma sobie – na miarę własnych możliwości – przetłumaczyć zero-jedynkowe dane o kolorach zawierających się w pliku, który będziemy na nim reprodukować. To właśnie dlatego tak bardzo ważne jest zadbanie o to, aby każdy Twój materiał fotograficzny został osadzony w określonej przestrzeni barwnej. 

W jakich sytuacjach możemy tego dokonać? Tak naprawdę ma to miejsce już w momencie, gdy decydujemy się wybrać konkretny format zapisu plików fotograficznych.

Jeśli z pozycji aparatu kompresujemy zdjęcia do JPEGów lub TIFFów, to zostają one z automatu odpowiednio podporządkowane tzw. przestrzeniom barwnym sRGB lub Adobe RGB. Rzecz ma się jednak inaczej z RAWami, których bitmapę kolorów określa się w trakcie eksportu pliku np. w programie Lightroom lub Camera Raw.

Wybór przestrzeni barwnej w Adobe Lightroom

Wybór profilu barwnego w Camera Raw (Photoshop)

Osadzenie pliku w konkretnej przestrzeni barwnej symultanicznie łączy się z utworzeniem tzw. profilu barwnego. To właśnie on predestynuje prawidłowe wyświetlanie się Twoich zdjęć m.in. w przeglądarkach internetowych czy też na ekranach urządzeń, które nie należą do Ciebie.

➡ Co to jest profil ICC?

Odpowiedni profil zdjęcia nie załatwia jednak wszystkiego, a kwestia reprodukcji barwy – co już z resztą wiesz – uwarunkowana jest także możliwościami sprzętowymi, właściwą kalibracją oraz miejscem docelowym Twojej publikacji!

Nieprawidłowa reprodukcja profilu Adobe RGB w Internecie oraz sytuacja odwrotna w przypadku sRGB

Powyższa symulacja powinna dobrze zwizualizować Ci bardzo powszechny problem, który popełnia wielu początkujących fotografów. Jeśli przyporządkujesz zbyt szeroką przestrzeń barw zdjęciu (np. Adobe RGB), które następnie zaimportujesz do Internetu – gdzie preferuje się zdecydowanie węższe zakresy barw (sRGB, DCI-P3) – to może się okazać, że piękne i nasycone barwy Adobe RGB kompletnie wypłowieją w sieci.

Dzieje się tak na wskutek kompresji barw z przestrzeni większej do mniejszej, podczas której bardzo wiele odcieni zostaje zwyczajnie pominiętych, bo wąski model barw nie jest w stanie ich odwzorować – dlatego w kontekście publikacji internetowych czy też druku w minilabie najbezpieczniej jest przypisać zdjęciu profil barwny osadzony w przestrzeni sRGB. 

A co się wydarzy, jeśli nie osadzisz swoich prac w konkretnej przestrzeni barwnej i pozbawisz zdjęć odpowiedniego profilu? Najczęściej dochodzi wówczas do kompletnie losowej interpretacji barw przez urządzenie reprodukujące Twoją fotografię.

Przykładowo na szerokogamutowych monitorach kolory „niesprofilowane" będą zdecydowanie przesycone, a wręcz fosforyzujące – ponieważ w takich sytuacjach ekrany wykorzystują maksimum swoich możliwości reprodukcyjnych i dosłownie te barwy rozciągają – oczywiście na Twoją niekorzyść. 

Właściwe osadzenie profilu barwnego to Twój klucz do sukcesu!

Jeśli nie dołączysz profilu barwnego do swoich zdjęć, to możesz także „narazić się" swoim przyszłym klientom. Nie będziesz przecież w stanie zapoznać się ze specyfikacją wszystkich sprzętów, na których będą oglądane Twoje fotografie – dlatego najbezpieczniej jest w takiej sytuacji dołączyć profil sRGB do materiału, którym zamierzasz się podzielić z innymi. 

Charakterystyka kluczowych przestrzeni barwnych

Chcielibyśmy teraz pokrótce przybliżyć Ci najpopularniejsze modele barw wykorzystywanych przy obróbce cyfrowej fotografii:

➡ sRGB

Jest to najbardziej ograniczony, a zarazem najpowszechniejszy standard odwzorowujący około 30-35 % barw zawierających się w widmie światła widzialnego. Został on stworzony po to, aby dać szansę prawidłowo zreprodukować barwy nawet najsłabszym urządzeniom „świecącym" – czyli tym o bardzo wąskim gamucie.

Docelowo jest to także model barw obowiązujący w przestrzeni internetowej. Więc jeśli chcesz, aby Twoi klienci zarówno w aplikacjach na smartfonach jak i na ekranach swoich laptopów widzieli prawidłowe kolory, to koniecznie dokonaj konwersji plików do przestrzeni sRGB oraz zadbaj o dołączenie do nich profilu barwnego – właśnie po to, aby inne urządzenia wiedziały o tym, że dany materiał powinno się wyświetlać w tej konkretnej, a nie innej przestrzeni!

Co więcej, z przestrzenią sRGB spotkasz się także w większości minilabów cyfrowych, które sukcesywnie ją wykorzystują – jeśli więc nie zależy Ci na wydruku w profesjonalnej drukarni, przestrzeń sRGB będzie zupełnie wystarczająca. 

Obecnie nieco szerszym standardem, który coraz bardziej upowszechnia się w sieci jest DCI-P3 odwzorowujący około 50 % barw z widma.

➡ Adobe RGB

Adobe RGB to przestrzeń barwna zaprojektowana przez firmę Adobe, obejmująca szerszy zakres kolorów niż sRGB, szczególnie w obszarze zieleni oraz cyjanów – również reprodukuje około 50 % barw widma światła widzialnego. Jest powszechnie stosowana przez profesjonalnych fotografów i grafików. 

Kiedy jej używać?

• nadaje się do profesjonalnej obróbki zdjęć, gdzie ważna jest precyzja w doborze kolorów
  
  
• jest dobrym wyborem w przypadku druku wysokiej jakości fotografii 
  
  
• wymaga jednak instalacji kompatybilnego oprogramowania oraz odpowiednich sterowników na urządzeniu, które ma tę przestrzeń reprodukować

➡ ProPhoto RGB

ProPhoto RGB została stworzona przez firmę Kodak i jest jedną z najszerszych przestrzeni barwnych dostępnych w fotografii cyfrowej. Obejmuje niemal cały zakres widzialnych kolorów – a nawet częściowo za to widmo wykracza! – co czyni ją idealnym wyborem dla zaawansowanych użytkowników.

Kiedy jej używać?

• jest wykorzystywana w profesjonalnej obróbce zdjęć (Adobe Lightroom czy Photoshop)
  
  
• nadaje się do archiwizacji zdjęć w najwyższej jakości oraz do zastosowań wymagających absolutnie maksymalnej jakości kolorów
  
  
• (niestety) wymaga też inwestycji w specjalistyczne sprzęty (monitory, drukarki), które będą w stanie odwzorować tak szeroką gamę kolorów
  
  

Kolejną bardzo ważną przestrzenią barwną jest CMYK – jednak o niej oraz o tym, jak prawidłowo przygotować fotografie do profesjonalnego wydruku piszemy w II części tego krótkiego cyklu:

➡ Wydruk zdjęcia – CMYK czy RGB? Wyjaśniamy ważne kwestie o barwie w fotografii – Część II

Grafika wykresu chromatyczności, źródło – Wikipedia
Baner: Dobromir Hristov