Wydruk zdjęcia – CMYK czy RGB? Wyjaśniamy ważne kwestie o barwie w fotografii – Część II

Trochę fizyki na początek...

... i od razu szybkie otrzeźwienie – warto mieć świadomość tego, że wydruki fotograficzne nigdy nie odzwierciedlą całkowicie tego, co widzisz u siebie na świecącym się ekranie. Nie jest to jednak dla Ciebie żadna taryfa ulgowa, z powodu której miałbyś się mniej postarać w trakcie przygotowywania plików do druku, ponieważ to właśnie rzetelne podejście do tego procesu pozwala uzyskać jak najbardziej zbliżone rezultaty na papierze. 

Dlaczego wydruk fotografii bywa tak często rozczarowujący? Ma na to wpływ kilka istotnych czynników i nie wszystkie z nich są tak jasne, jak mogłoby się wydawać.

A skoro o jasności już mowa, to pierwszym z powodów jest proweniencja światła, na które patrzymy – jeśli pochodzi ono z ekranu, to znaczy, że mamy do czynienia ze światłem niezależnym, a więc niepochodzącym z zewnętrznego źródła.

Sytuacja wygląda jednak zgoła odmiennie w przypadku przedmiotów, które światło absorbują – dokładnie tak jak papier fotograficzny. Wówczas do naszego oka trafia światło odbite, częściowo stratne o jakąś część energii, która została pochłonięta przez dany materiał.

Nie da się postawić znaku równości pomiędzy światłem padającym (niezależnym) oraz światłem odbitym (zależnym), ponieważ w odniesieniu do barwy będą one w zupełnie różnym stopniu wpływały na jej jaskrawość poprzez modyfikację jej jasności – a fakt ten wyjaśnia dlaczego „barwy ekranowe" wydają się być zdecydowanie żywsze oraz zwyczajnie „bardziej kolorowe" od tych wydrukowanych. 

Drugim ważnym czynnikiem jest wspomniane już przez nas odpowiednie przygotowanie fotografii cyfrowej do druku. Warto w tym momencie też podkreślić, że zróżnicowane urządzenia, na których reprodukujemy zdjęcia, zawsze interpretują barwy w sposób indywidualny i robią to w ramach określonej przestrzeni barwnej.

Po uzupełnienie wiedzy z tego tematu zapraszamy Cię tutaj:

➡ Przestrzeń barw i gamut – wstęp do reprodukcji barwy

➡ sRGB i reszta „spółki". Wyjaśniamy ważne kwestie o barwie w fotografii – Część I

Drukarki są podporządkowane przestrzeni barwnej CMYK, którą tworzą cztery podstawowe barwy farb drukarskich – Cyan, Magenta, Yellow oraz Black/Key Color. Nie zawsze jednak wszystkie „barwy ekranowe" udaje się dokładnie odwzorować za pomocą barwników i wówczas może dojść do przekłamań w obrazie pomimo tego, że zadba się o niezbędną konwersję RGB ➡ CMYK. 

Z czego wynika?

• wrażenie barwy, które powstaje w momencie spoglądania na świecący się ekran monitora uwarunkowane jest addytywnym mieszaniem się świateł
  
  
• z kolei barwy wydrukowane powstają w wyniku tak zwanej subtrakcji – poszczególne barwniki częściowo pochłaniają światło, dlatego w przypadku urządzeń drukujących mówimy o procesie odejmowania poszczególnych składowych (fal) widma

Ta zasadnicza różnica pomiędzy syntezą addytywną oraz syntezą subtraktywną – w kontekście wpływu na powstawanie barw – przyczynia się finalnie do ich niedoskonałego przeistaczania się z jednej przestrzeni barwnej do drugiej. Problemem jest również sama liczba barw zawierająca się w danej przestrzeni: przykładowo różnica pomiędzy modelem RGB oraz CMYK to aż 16 milionów kolorów... trudno więc przekonwertować daną barwę, skoro pierwotnie w ogóle nie ma się do niej dostępu (RGB ma więcej kolorów niż CMYK!). 

Trzecim czynnikiem, który ma ogromne znaczenie przy ocenie jakości wydruku są warunki oświetleniowe, w których go oglądamy.

Jeśli tę samą wydrukowaną fotografię obejrzymy w ciągu dnia przy oknie, a następnie wieczorem przy sztucznym oświetleniu, to niewątpliwie zauważymy sporą różnicę jakościową – szczególnie na niekorzyść tej drugiej sytuacji. W tym przypadku winowajcą jest przede wszystkim temperatura barwowa tak zwanego punktu bieli, która zarówno w kontekście samych warunków oświetleniowych jak i modelu barw zastosowanego w trakcie wydruku powinna być do siebie zbliżona.

Innymi powodami, dla których warunki oświetleniowe mają ogromne znaczenie w kontekście jakości wydruku są również dwa zjawiska fizyczne:

• efekt Stevens'a, który mówi o tym, że kontrast wydruku wzrasta wraz z luminancją, a więc ilością światła, którą widzimy (luminancja określa „jak jasny" wydaje się obiekt w oczach człowieka)
  
  
• oraz efekt Hunt'a, który z kolei podkreśla, że wraz ze wzrostem luminancji wzrasta również barwność wydruku

„Bonusowym" czynnikiem jest ponadto odcień bieli samego podłoża, na którym drukujemy zdjęcie. Papiery fotograficzne są bielone w bardzo zróżnicowany sposób: niektóre z nich są „chłodno-niebieskie", a inne „ciepło-żółte". Co ciekawe papiery również mają swoje profile barwne i jest to aspekt, który obowiązkowo należy wziąć pod uwagę przy wydruku. 

CMYK – czy naprawdę jest zawsze niezbędny?

I tak i nie – to zależy od „okoliczności" samego wydruku. Przykładowo kierując się do małego fotolabu z zamiarem wydrukowania fotografii z „imienin cioci" nie ma potrzeby zamiany przestrzeni RGB na przestrzeń CMYK – paradoksalnie mogłoby to nastręczyć Ci tylko niepotrzebnych problemów. Zazwyczaj w tego typu miejscach konwersja modelu RGB na model CMYK jest automatyczna – choć wiadomo, że jeśli coś dzieje się z automatu, to niekoniecznie jest w pełni kontrolowane.

Warto jednak pod tym kątem przetestować sobie kilka mniejszych fotolabów i zobaczyć, w którym z nich jakość reprodukcyjna kolorów najbardziej Cię usatysfakcjonuje – a różnice w jakości konwersji mogą być naprawdę ogromne! 

W przypadku bardziej zaawansowanych wydruków na papierze fotograficznym – gdy dodatkowo dysponujesz skalibrowanym monitorem wyświetlającym ustandaryzowane kolory – bardzo pomocną funkcją jest opcja soft proofing, która już na monitorze pozwala zobaczyć zbliżony efekt do tego, który otrzymasz na konkretnym papierze oraz z użyciem konkretnego modelu drukarki.

Wiele profesjonalnych fotolabów oferuje możliwość pobrania indywidualnych profili kolorystycznych, które po zainstalowaniu w Twoim systemie umożliwią Ci symulację wydruku w programie graficznym, np. w Photoshopie, Lightroomie lub innym. Taka symulacja jest o tyle pomocna, że pozwoli Ci na samodzielne wprowadzenie ewentualnych poprawek np. w jasnościach i kontrastach jeszcze przed skierowaniem fotografii do finalnego druku.

Trzeba jednak pamiętać o tym, żeby taki „proof"– czyli symulowany profil CMYK – dezaktywować przed finalnym eksportem. W zdecydowanie większej ilości przypadków fotolaby będą potrzebowały od Ciebie pliku zapisanego w modelu RGB, ponieważ konwersji na CMYK dokonują samodzielnie – ale to już wiesz :)

Możesz też oczywiście sam przekonwertować w programie swoje zdjęcie do profilu drukarki, używanej w konkretnym fotolabie lub drukarni poligraficznej – wystarczy wówczas o taki profil zapytać i podobnie jak w przypadku soft proofingu zainstalować go w systemie. Różnica jest jednak taka, że musisz wówczas przy eksporcie zapisać swoją fotografię z osadzonym profilem barwnym ICC. 

Reasumując – wydruk odbitek fotograficznych zawsze wymaga konwersji z RGB do CMYK – ale nie zawsze trzeba dokonywać jej samodzielnie, ponieważ ta część odpowiedzialności zazwyczaj spoczywa na pracownikach fotolabów. Jeśli jednak bierzesz pod uwagę wydruk wielkoformatowy wymagający technik drukarskich opartych o poligrafię lub po prostu czujesz się na siłach, by przeprowadzić tę konwersję samodzielnie – wówczas nic nie stoi na przeszkodzie żeby na własną rękę przygotować zdjęcie do wydruku  –  jednak najlepiej w porozumieniu z drukarnią!

Jeśli interesuje Cię temat barw w filmie i fotografii, to koniecznie zobacz nasze materiały filmowe na kanale YouTube, które powstały przy współpracy ze specjalistami z tej dziedziny:

 

Nie zapomnij też sprawdzić naszych artykułów dedykowanych kolorom! 

➡ Jak uzyskać właściwe kolory przy wydruku fotografii? Rozmawiamy z Marcinem „Czornyj” Kałużą – ekspertem z zakresu zarządzania barwą!

➡ Barwa w fotografii – wywiad z Peterem Bielackiem!

➡ Czym są wzorniki kolorów i dlaczego powinieneś z nich korzystać?

Grafika w banerze – Jakub Zerdzicki